(Re)actie

Klassefoto – Visuele stem geven aan je mening
Leerlingen van basisschool De Brink krijgen de kans om hun mening over kunstwerken te geven via gekleurde plakstippen. Op een groot canvas met uiteenlopende kunstwerken reageren ze intuïtief met kleur: rood voor mooi, blauw voor raar, groen voor saai. Kinderen reflecteren vervolgens verbaal op hun keuzes, wat leidt tot waardevolle gesprekken over smaak, gevoel en interpretatie. Deze laagdrempelige werkvorm laat zien hoe je al in de middenbouw kunt werken aan kunstbeschouwing, meningsvorming en visuele geletterdheid.

Uit het hart – Veerkracht, verbeelding en verdwalen (Anne Graswinckel)
In haar persoonlijke essay pleit kunstenaar en educator Anne Graswinckel voor meer ruimte in het onderwijs om te ‘verdwalen’. Via haar Verdwaalatlas moedigt ze kinderen aan om zonder vooropgezet doel te onderzoeken, creëren en verwonderen. Graswinckel ziet verdwalen als een essentiële vaardigheid in een wereld die vaak draait om controle en uitkomst. Ze verbindt kunsteducatie aan het vermogen om open te staan voor het onverwachte en laat zien hoe je als leerkracht richting kunt geven zonder te sturen.

Shopping – Stoppen met shoppen: Kunst als maatschappelijk antwoord
In deze visuele reportage zie je hoe kunstenaars reageren op overconsumptie, verspilling en afval. Zo werkt Carolien Adriaansche met plastic afval, Hendrickje Schimmel transformeert afgedankte kleding tot sculpturen en Ocean Sole maakt kleurrijke dieren van aangespoelde slippers. Deze kunstwerken zijn meer dan creatief hergebruik: ze dagen kijkers uit om na te denken over hun eigen rol in het systeem. Kinderen kunnen via deze voorbeelden in gesprek over duurzaamheid en hun eigen mogelijkheden om via kunst te reageren op maatschappelijke thema’s.

In gesprek – Visuele dialoog met Anne Graswinckel en leerlingen
In dit interview gaat kunstenaar Anne Graswinckel in gesprek met kinderen van OBS De Brink over het project ‘Plak je reactie’. Ze laat zien hoe kinderen een eigen visuele stem kunnen ontwikkelen door te reageren op kunst met kleur en verbeelding. De reacties van kinderen variëren van herkenning tot verwarring, van plezier tot afkeer – en dat mag allemaal bestaan. Graswinckel benadrukt het belang van een open houding bij leerkrachten: “Het gaat er niet om wat wij erin zien, maar wat zij ervaren.”

3 vragen over – Banksy en het gescheurde schilderij
Aan de hand van het iconische moment waarop een werk van Banksy zichzelf versnipperde tijdens een veiling, stellen drie filosofische vragen kinderen in staat na te denken over de grenzen van kunst, de rol van de maker en de betekenis van reactie. Was dit kunst? Een grap? Een statement? Of allemaal tegelijk? De vragen prikkelen tot klassengesprekken over de relatie tussen kunst en publiek, en de kracht van onverwachte acties als vorm van expressie.

Mening – Cultuuronderwijs begint bij de kinderen thuis
Twee leerkrachten delen hun visie op de rol van thuis in cultuuronderwijs. De één onderstreept het belang van ouder-kind-activiteiten om cultuur laagdrempelig en vertrouwd te maken. De ander vindt dat school een brugfunctie moet vervullen door juist nieuwe werelden te openen. De rubriek toont dat reageren op cultuur ook inhoudt dat je reflecteert op achtergrond, toegang en gedeelde ervaring – en dat het gesprek tussen school en ouders daarin van groot belang is.

Missie geslaagd – Elkaar ontmoeten via fotografie
In een bijzonder samenwerkingsproject brengen leerlingen van een reguliere basisschool en een school voor speciaal onderwijs elkaars leefwereld in beeld. Ze maken portretfoto’s van elkaar op een voor hen betekenisvolle plek in hun eigen school. De tentoonstelling die volgt in een museum wordt een gedeelde ervaring. Het project laat zien dat fotografie niet alleen techniek is, maar ook ontmoeting, empathie en wederzijdse nieuwsgierigheid. Een geslaagde missie waarin kunst letterlijk helpt om elkaars perspectief te leren zien.

Achtergrond – Reactie als leerhouding
Dit verdiepende artikel gaat in op de rol van reactie als didactisch principe. Hoe kun je onderwijs zo inrichten dat kinderen mogen en durven reageren? Aan de hand van inzichten uit kunst, pedagogiek en burgerschapsonderwijs laat de auteur zien dat ruimte voor respons leidt tot meer betrokkenheid, diepgang en verbinding. Of het nu gaat om reageren op elkaar, op kunst of op de wereld: reactie vraagt om veiligheid, nieuwsgierigheid en aandacht. Een onderbouwde reflectie op waarom en hoe we reageren in het onderwijs.

3x Reactie – Creatieve werkvormen in de klas
Deze rubriek biedt drie toegankelijke lesideeën waarin reactie centraal staat. In Muzikaal gesprek reageren leerlingen klappend op ritmes van klasgenoten. In Machine bouwen ze samen een bewegende installatie met hun lichaam, waarin elke beweging een respons is op de vorige. En in Gedicht ontstaat een estafettegedicht waarbij iedere leerling voortbouwt op de woorden van een ander. De opdrachten zijn eenvoudig uit te voeren en brengen creativiteit, samenwerking en expressie op speelse wijze samen.

Uitgelicht – Het Medialab op basisschool De Fakkel
In het Medialab van De Fakkel gaan kinderen elke week aan de slag met robotjes, programmeren en digitale tools. Maar bovenal ontdekken ze er hoe je via technologie kunt reageren op uitdagingen, ideeën en elkaar. Het Medialab draait niet om presteren, maar om proberen, falen en opnieuw proberen. Kinderen bouwen zelfvertrouwen op en leren dat hun acties – en reacties – ertoe doen. Het artikel laat zien hoe digitale geletterdheid én expressie hand in hand kunnen gaan.

Door hun ogen – Bezoek aan Fort Maarsseveen
Leerlingen van Het Kompas bezoeken Fort Maarsseveen en ontdekken de geschiedenis van water als verdedigingsmiddel. In hun eigen woorden vertellen ze over camouflagekoeien, ondergelopen weilanden en neppe foto’s uit de oorlog. Hun reacties zijn verwonderd, grappig en eerlijk. Ze verwoorden wat hen raakt en wat ze zich blijven herinneren. Het artikel laat zien dat erfgoedonderwijs pas echt betekenis krijgt als kinderen er zelf betekenis aan mogen geven – in hun eigen taal en beleving.

Snelle les – Een reactie bouwen
In deze korte opdracht gaan kinderen aan de slag als ‘kunstreactie-ontwerpers’. Ze kiezen een kunstwerk (beeld, geluid of beweging) en reageren daarop met een eigen creatie: een tekening, dansje, installatie of geluid. De les is bedoeld als energizer of afsluiter, maar stimuleert tegelijkertijd het creatieve proces van reflectie en expressie. Een toegankelijke manier om ‘reactie’ concreet te maken in de klas.