Terugblik netwerkbijeenkomst speciaal onderwijs 2023

02 Nov 2023

Op donderdag 2 november jl. vond onze jaarlijkse Netwerkbijeenkomst SO plaats voor iedereen die werkzaam is in het speciaal (basis en voortgezet) onderwijs. Ondanks de aangekondigde Code Oranje, ontvingen we een enthousiaste groep deelnemers in Museum van de Geest in Haarlem. Het werd een actieve middag waarop professionals uit het onderwijs- en culturele veld met elkaar in gesprek gingen en workshops volgden. Thijs de Lange was dagvoorzitter en hield het tempo hoog met scherpe, betrokken vragen.

Plein C Museum Van De Geest Studio Rutger Vos 1669

Plein C Museum Van De Geest Studio Rutger Vos 3416

Plein C Museum Van De Geest Studio Rutger Vos 1835

Plein C Museum Van De Geest Studio Rutger Vos 4927

Het welkomstwoord van Astrid Honing (directeur Plein C) werd simultaan vertaald in ‘Nederlands ondersteund met Gebaren’ (NMG) door logopedist Anjo Heijman. Zij legde uit waarom deze gebarentaal zo belangrijk kan zijn voor leerlingen in het speciaal onderwijs. Samen met vakdocent muziek Vincent Lamers gaf zij daarnaast de inspirerende, uitdagende Workshop Communiceren met gebaren, waarin deelnemers relevante gebaren aanleerden, deels op muziek.

Powerpoint workshop

Plein C Museum Van De Geest Studio Rutger Vos 4987

Plein C Museum Van De Geest Studio Rutger Vos 5455

Plein C Museum Van De Geest Studio Rutger Vos 4879

Plein C Museum Van De Geest Studio Rutger Vos 1670

Jolien Posthumus van Museum van de Geest vertelde over de missie van het museum om met kunst mentale gezondheid bespreekbaar te maken. Zo stelt het museum de vraag: wat is raar en wat is normaal? Moeten wij als mens veranderen, of moeten we onze ideeën over raar en normaal veranderen? De Workshop Geestkracht, waarin je op een nieuwe manier naar kunst leert kijken, die Jolien voor het museum ontwikkelde was ook onderdeel van ons programma. Hiervoor ging zij met een groep deelnemers de tentoonstelling in.

Plein C Museum Van De Geest Studio Rutger Vos 5495

Plein C Museum Van De Geest Studio Rutger Vos 5664

Plein C Museum Van De Geest Studio Rutger Vos 2061

Plein C Museum Van De Geest Studio Rutger Vos 2084

De ‘Pilot duurzame samenwerking in het speciaal onderwijs’ van Plein C, vormde de aanleiding voor een panelgesprek. Het doel van deze pilot, die eind 2022 gelanceerd werd, is het vergroten van de impact en kwaliteit van cultuuronderwijs door duurzame samenwerking te stimuleren. Acht projecten waarin speciaal onderwijs scholen een samenwerking aangaan met een cultuuraanbieder, zijn inmiddels van start gegaan.

Meer informatie over de pilot SO

In het panelgesprek werden twee projecten uit de Pilot toegelicht. Ten eerste het project op de Antoniusschool in Schagen van cultuurcoördinator Lilian Pruis, waarvan een filmpje werd getoond (zie hiernaast). Zij vond een manier om voor haar leerlingen in groep 8 een eindfilm mogelijk te maken. Lennard Gols van Cultureel Verschil vertelde over de samenwerking met de Antoniusschool. Cultureel Verschil zet onder meer kunstvakdocenten in op scholen in het speciaal onderwijs (cluster 4) en in het VMBO. Wat hem opvalt is de docentbetrokkenheid in het speciaal onderwijs, die de impact van het cultuuronderwijs voor leerlingen vaak vergroot. Verder werkt Cultureel Verschil vaak met rolmodellen: docenten waarin leerlingen zich kunnen herkennen, bijvoorbeeld omdat ze geen gangbare route hebben afgelegd gedurende hun loopbaan.

Plein C Museum Van De Geest Studio Rutger Vos 2917

Plein C Museum Van De Geest Studio Rutger Vos 2137

Plein C Museum Van De Geest Studio Rutger Vos 2860

Plein C Museum Van De Geest Studio Rutger Vos 2438

Ninya de Wever van ABC Cultuur/Centrum voor Kunsten Beverwijk vertelde over het Pilotproject Chord Buddy 2.0. Zij ontwikkelde i.s.m. Toonzetters een speciaal muzikaal hulpstuk waarmee leerlingen gitaar kunnen leren spelen: de Chord Buddy. In dit project is onder meer aandacht voor training van leerkrachten en het betrekken van de omgeving van de leerlingen bij instrumentaal muziekonderwijs. Over werken in het speciaal onderwijs merkte Ninya op dat het een beroep doet op je creativiteit als kunstenaar, wat het tot een extra mooie uitdaging maakt. Klik voor meer informatie over Chord Buddy en lesmateriaal op onderstaande link.

Chord Buddy & lesmateriaal

Plein C Museum Van De Geest Studio Rutger Vos 2362

Marian van Miert, senior cultuureducatie bij LKCA nam ook deel aan het gesprek. Ze reflecteerde op de bevindingen uit de pilot aan de hand van het onderzoek Kunst en cultuur voor jou en mij? Belemmeringen en kansen in het cultuureducatief systeem van leerlingen in het speciaal onderwijs, dat zij verrichtte met Melissa Bremmer (AHK).

Onderzoek

Overige tips en aandachtspunten uit het panelgesprek:

Er valt nog veel te winnen in de afstemming tussen scholen en culturele instellingen; het is belangrijk dat zij elkaars taal leren spreken en elkaars behoeften leren kennen.
De kwaliteit van de samenwerking en het cultuuronderwijs verbetert als beide partijen ervoor open staan van elkaar te leren en (eventueel) fouten te maken.
Het is aan te raden om van tevoren in gesprek te gaan met school om naar tips en tools te vragen en af te stemmen over het type leerling en de randvoorwaarden.
Scholen zijn soms huiverig om ‘ontregelende’ kunstvakdocenten in huis te halen. Het is voor leerlingen belangrijk dat er een veilig kader is waarbinnen ruimte is voor experiment. Een workshop (of kunstles) mag best ontregelen, maar de voorwaarden moeten niet ontregelend zijn.
Docentvaardigheden die vaak goed van pas komen in het speciaal onderwijs: nieuwsgierig zijn, goed observeren wat er gebeurt in de klas, snel kunnen schakelen, focussen op het proces i.p.v. het eindresultaat, rust uitstralen en structuur kunnen aanbrengen.
Een belemmering voor de culturele ontwikkeling van leerlingen in het so is het feit dat ze vaak niet in de buurt naar school gaan en afhankelijk zijn van leerlingenvervoer. Dit creëert een grotere afstand tussen de ouders en de school en zorg ervoor dat leerlingen vaak laat thuis zijn en moe van de reis. Hierdoor kunnen ze vaak niet meer gebruikmaken van cultureel aanbod in de omgeving. Lees hierover meer in bovengenoemd onderzoek.
Bestaande initiatieven om hier verandering in te brengen zijn bijvoorbeeld de dependances voor cultuuronderwijs die cultuurcentra organiseren op de school en Elk kind kan leren met inclusief onderwijs - Samen naar School.
Vincent Lamers deelde een voorbeeld van een succesvolle, waardevolle samenwerking tussen een klas uit het speciaal – en regulier onderwijs én het Teylers museum.
Plein C biedt een aantal trainingen voor speciaal onderwijs. Op 8 januari 2024 start bijvoorbeeld de verdiepingstraining Voor de klas in het SO en op 26 februari 2024 start de basistraining.

Plein C Museum Van De Geest Studio Rutger Vos 3014

Plein C Museum Van De Geest Studio Rutger Vos 3022

Plein C Museum Van De Geest Studio Rutger Vos 3129

Plein C Museum Van De Geest Studio Rutger Vos 3250

In aansluiting op het panelgesprek vroegen we de deelnemers aan de hand van een werkvorm hun toekomstdroom voor het speciaal onderwijs op papier te zetten.

Een greep uit de wensen:

Kunsteducatie en -participatie is vanzelfsprekend op iedere school en in de omgeving van ieder kind
Divers en inclusief aanbod
Alle kinderen moeten de kans krijgen hun talenten te ontwikkelen
Alle leerlingen durven zich te ontplooien vanuit hun kracht
Ruimte om uit te proberen
Specialistische en didactische vaardigheden zijn mainstream

Plein C Museum Van De Geest Studio Rutger Vos 6624

De netwerkbijeenkomst werd afgesloten door de Haarlemse Buurtband.

De BuurtBand is een groot, divers, vrolijk & toegankelijk muziekparticipatieproject voor deelnemers met en zonder een beperking. Er wordt o.a. gespeeld op laagdrempelige Fort van de Verbeelding-instrumenten als Batphones (grote gestemde pvc-buizen) en schellenbomen. Deelnemers die een eigen instrument bespelen kunnen die meenemen, de organisatie verzorgt de partijtjes of meespeelfragmenten.

Meer informatie buurtband

Plein C Museum Van De Geest Studio Rutger Vos 6216

Plein C Museum Van De Geest Studio Rutger Vos 6551

Plein C Museum Van De Geest Studio Rutger Vos 6896

Plein C Museum Van De Geest Studio Rutger Vos 6843

Onze netwerkbijeenkomsten staan in het teken van de vraag hoe cultuuronderwijs kan bijdragen aan een creatieve toekomst voor leerlingen in het speciaal onderwijs. Welke drempels kunnen we verlagen om de kansen van leerlingen in het speciaal onderwijs te vergroten?

Om informatie en nieuwe ideeën hierover uit te wisselen is een goed netwerk essentieel. Dus: meld je aan voor het Netwerk speciaal onderwijs van Plein C! En mocht je iemand kennen, voor wie het netwerk interessant kan zijn: zegt het voort.

Mocht je nog tips of feedback hebben over onze Netwerkbijeenkomst dan horen we die natuurlijk graag. Mailen kan naar info@pleinc.nl.

Inschrijven nieuwsbrief

Vervallen workshops
Als gevolg van de weersomstandigheden konden de geplande workshops ArtsSciences Unlocked van Sanne Kersten en Arida Bandringa en Hoe prikkel je creativiteit op ieders niveau van Saskia Pekelharing helaas niet doorgaan. Wij zullen jullie via onze nieuwsbrief laten weten hoe en in welke vorm we deze workshops alsnog plaats kunnen laten vinden.