Verdiepingstraining voor de klas in het speciaal onderwijs

“Het speciaal onderwijs is een prachtige werkplek en er is veel mogelijk. Toch is het ook niet altijd makkelijk. Kinderen in het speciaal onderwijs worden niet altijd goed begrepen. Dit kan komen omdat hun emotionele leeftijd veel jonger is dan hun kalenderleeftijd, hun taalontwikkeling anders is of, en dat heb ik vooral veel gemerkt, zij het lastig vinden een opdracht van de docent om te zetten in handelen. Het kind kan de opdracht in zijn hoofd begrijpen maar dan toch niet tot actie overgaan. Bovendien kan het kind soms ook niet uitleggen waaróm hij de opdracht niet uitvoert. Ook kunnen leerlingen onverwacht emotioneel reageren.

Hoe ga je om met leerlingen die (vaak plotseling) erg emotioneel worden tijdens de kunstles? Hoe moet je je als docent gedragen? Een mogelijkheid is een andere wijze van verbinding zoeken, zodat je kijkt naar de actie en niet naar de persoon. Dus niet: ‘hoe gaat het met je?’ ‘waarom doe je het niet?’, maar ‘wat lukt er hier nou niet in dat taakje?’ Ik vind het enorm interessant om te zien wat er dán gebeurt.

In de basistraining ‘voor de klas in het speciaal onderwijs’ krijg je meer kennis over de organisatie van het speciaal onderwijs, zoals inzicht in de verschillende clusters. Ook de (behoeftes van) leerlingen, oefenen met didactische en pedagogische handvatten én een stageperiode zijn onderdeel van de training. Deze verdiepingstraining gaat echt een stap verder. Observeren van gedrag van zowel de leerling als de docent staat centraal. Waar observeer je op? Welke methoden zijn er om het maakproces anders aan te sturen?

Voorafgaand op de verdiepingstraining stel ik de deelnemers een aantal onderzoekende vragen. Deze zijn gericht op hoe zij hun kunstles voorbereiden, op specifiek gedrag van leerlingen dat zij mogelijk als lastig ervaren en op hun persoonlijk leerdoelen voor de training. Ik vind het belangrijk om hierop aan te sluiten, daarom neem ik de vooraf aangeleverde antwoorden ook mee in de training.

Wanneer de kunstvakdocent gedrag leert observeren op een andere manier dan op het kunstmaakproces kan er meer aandacht komen voor de band tussen docent en leerling. Dat kan je meenemen in de praktijk. Tijdens vorige trainingen bleek het heel inspirerend om samen met andere kunstdocenten te onderzoeken hoe je die verbinding met de leerling op een andere manier kunt aangaan.

Tot slot vind ik plezier heel belangrijk. Soms hebben docenten het gevoel dat hier te weinig tijd of ruimte voor is. De verdieping met gelijkgestemden opzoeken kan daarin goed helpen. Het maakt hierbij niet uit welk kunstvak je geeft.

Kortom, als je nieuwsgierig bent en denkt ‘ik wil opgefrist en geïnspireerd worden?’, schrijf je dan vooral in. Iedereen is eigenaar van zijn eigen leerproces. Natuurlijk behandel ik vaste onderdelen in de training, maar ik maak ook graag ruimte voor specifieke vraagstukken die de deelnemers aandragen. Elke docent doet en beleeft de dingen anders, iedereen heeft een andere taal. Het is heel leuk om bij deze verdiepingstraining ook op die wijze van elkáár te leren.”